Συνέντευξη της Νάντιας Βαλαβάνη στα "Επίκαιρα": "Είμαστε κοντά στην αυτοδυναμία" (22.1.2015)

8 ερωτήσεις από τα "Επίκαιρα" και από τον δημοσιογράφο Δημήτρη Στεμπίλη

 1) Λίγες ημέρες πριν τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου και οι περισσότερες δημοσκοπήσεις καταγράφουν ένα σαφές προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ. Πιστεύετε ότι είναι εφικτή η αυτοδυναμία; 

- Ναι, το πιστεύω. Το διαπιστώνω καθημερινά, από την επαφή με τους πολίτες. Υπάρχει μια βουβή λαχτάρα. Έρχονται στις συγκεντρώσεις άνθρωποι που πιθανότατα δεν το έχουν ξανακάνει, μας ρωτάνε, μας πλησιάζουν πριν προλάβουμε να τους πλησιάσουμε. Υπάρχει προσδοκία στην ατμόσφαιρα. Αλλά το διαπιστώνουμε κι απ’ την κατάσταση στο άλλο στρατόπεδο. Το στρατήγημα «κλείνει η ψαλίδα» έχει αποσυρθεί εντελώς,το Μαξίμου περιορίζεται σε αρνητική προπαγάνδα, ψάχνει αγωνιωδώς τα «λάθη» του ΣΥΡΙΖΑ. Το μνημονιακό«στρατηγείο» έχει εμπεδώσει την ήττα του και τώρα μοναδικός στόχος τους είναι να αποκλειστεί αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή είναι και η πιο ισχυρή ένδειξη του ότι είμαστε κοντά σ’ αυτήν.

2) Με δεδομένο ότι πρόσφατα εκδόθηκε από τις εκδόσεις Λιβάνη το βιβλίο σας «Η αρπαγή της Ελλάδα» και σε συνδυασμό με τα σενάρια περί Grexit, πιστεύετε ότι είναι υπαρκτός ο κίνδυνος εξόδου; Και στο ζήτημα της απομείωσης του ελληνικού χρέους, ποια θα είναι η στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ για τη διαπραγμάτευση με τους εταίρους; 

 - Το σενάριο GRexit, που επιστρατεύτηκε από κορυφαίους Ευρωπαίους αξιωματούχους –Γιούνκερ, Μοσκοβισί κ.α.-, έχει αποσυρθει, έπειτα από αντιδράσεις στην ίδια την ευρωπαϊκή ελίτ. Τώρα, η επίσημη ρητορική της κινείται σε ένα πιο «καθωσπρέπει» πλαίσιο. Κι υπάρχουν στελέχη κυβερνήσεων που προχωρούν ένα βήμα παραπέρα- ξεχωρίζω την τοποθέτηση της ιρλανδικής κυβέρνησης υπέρ της ευρωπαϊκής διάσκεψης για το χρέος. Υπάρχει, δηλαδή, μια στροφή μέρους της ευρωπαϊκής ελίτ στον ρεαλισμό. Γιατί αντιλαμβάνονται ότι το GRexit οδηγεί όλη την ευρωζώνη σε terra incognita. Ωστόσο, υπάρχουν και αντίρροπες δυνάμεις. Διαρρέουν, για παράδειγμα, πληροφορίες ότι Βερολίνο και Ντράγκι έχουν συμφωνήσει να εξαιρεθούν τα ελληνικά ομόλογα από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Αν κάτι τέτοιο επιβεβαιωθεί τρεις μέρες πριν τις εκλογές, θα είναι μια επικίνδυνη κλιμάκωση των εκβιασμών. Τώρα, στο θέμα του χρέους. Το χρέος θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς- Κομισιόν, Eurogroup, ΕΚΤ-. Είναι, άλλωστε, ανειλημμένη υποχρέωσή τους, από τον Οκτώβριο του 2012. Δεν υπάρχει σοβαρός οικονομολόγος που να πιστεύει ότι το χρέος μας είναι βιώσιμο. Κι αυτό ισχύει για αρκετές ακόμη χώρες που έχουν λόγους να ανακινηθεί το θέμα κι επομένως να καταλήξουμε σε μια ευρωπαϊκή διάσκεψη για το χρέος, στα πρότυπα αυτής που κούρεψε το γερμανικό χρέος το 1953. 

3) Για περισσότερο από μια πενταετία παρατηρούμε μια σκληρή νεοφιλελεύθερη πολιτική στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την άλλη πλευρά το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα για τον ΣΥΡΙΖΑ και για τον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα. Πιστεύετε ότι έχει αρχίσει να αλλάζει κάτι στην Ευρώπη; Υπάρχει δηλαδή πρόσφορο έδαφος για προοδευτικές συμμαχίες, ή η εφαρμογή του προγράμματος θα προκαλέσει αντιδράσεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο;

 - Κατ’ αρχάς, το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης δεν είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης με κανένα. Όπως κάθε κυβέρνηση εφαρμόζει την πολιτική της για την απασχόληση ή τη φορολογία χωρίς να πάρει την άδεια του κ. Γιούνκερ ή της κ. Μέρκελ, αυτό θα κάνει και η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Ξέρουμε, βεβαίως, ότι αυτό που τους προκαλεί αλλεργία είναι μην βρεθεί κυβέρνηση που θα παραβιάσει το δόγμα της λιτότητας. Και, κυρίως, να μην καταγραφεί ότι κάτι τέτοιο θα έχει άμεσα θετικά αποτελέσματα. Φοβούνται το domino effect. Σ’ αυτό ακριβώς βρίσκεται η δυνατότητα για συμμαχίες. Θα έλεγα, μάλιστα, όχι μόνο προοδευτικές, αλλά και με συντηρητικές κυβερνήσεις του Νότου, που βλέπουν ότι ο «ζουρλομανδύας» των πολιτικών «συντονισμένης λιτότητας» απειλεί και τις ίδιες. Ήδη, αυτό που δειλά διεκδικούν Ιταλία και Γαλλία, και που το υποστήριξε και ο επίτροπος Δ. Αβραμόπουλος, η ευελιξία στο Σύμφωνο, αποδείχνει ότι έχουν οδηγηθεί σε αδιέξοδα. 

4) Ως υπεύθυνη Εξωτερικής Πολιτικής της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, παρατηρείτε μια μεταβολή των γεωπολιτικών συσχετισμών σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Η μέση Ανατολή, το ζήτημα της Ουκρανίας κλπ. Ποια θα ήταν η «υψηλή στρατηγική» μιας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ όσον αφορά αυτά τα ζητήματα; 

-Αυτό που παρατηρούμεείναι μια γενικευμένη αποσταθεροποίηση,που εκτείνεται σε ένα τόξο, από την Ουκρανία μέχρι τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Η αβάσταχτη ελαφρότητα της «Δύσης» στην «εξαγωγή της δημοκρατίας» φαίνεται τώρα, που θερίζει τις θύελλες που έσπειρε. Οι τζιχαντιστές, δυστυχώς, είναι και δικό της νόθο παιδί. Τις εξελίξεις αυτές, όπως ξέρετε, οι μνημονιακές κυβερνήσεις απλώς τις παρακολουθούσαν. Το πρώτο πράγμα, λοιπόν, που θα κάνει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είναι να ξαναδώσει φωνή στη χώρα στο πλαίσιο μιας ενεργητικής και πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής. Φωνή αυτοτελή, όχι χαμένη στο θολό «ευρωπαϊκό συμφέρον», που είναι ένας ευφημισμός για τα γερμανογαλλικά, κυρίως, συμφέροντα. Ο κόσμος μας είναι πολυπολικός. Υπάρχουν οι BRICS, ιδιαίτερα η Ρωσία και η Κίνα, με τις οποίες θα επιδιώξουμε συμφωνίες αμοιβαίου συμφέροντος. Κι υπάρχουν φιλειρηνικές δυνάμεις ή δυνάμεις του ρεαλισμού,με τις οποίες θα επιδιώξουμε μέτωπα ψυχραιμίας και διαλόγου, στην περιοχή της Αν. Μεσογείου και σε ολόκληρο τον κόσμο. 

 5) Για το ζήτημα της ΑΟΖ. Ποιες θα ήταν οι πρωτοβουλίες που θα αναλάβει μια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Αποτελεί η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων μια από τις στρατηγικές σας στοχεύσεις;

 Φυσικά. Η ανακήρυξη ΑΟΖ που κατοχυρώνεται από τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, είναι αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας και θα το ασκήσουμε. Απαιτείται συγκροτημένη δημοκρατική ενεργειακή στρατηγική, ώστε να μην αφήσουμε τη χώρα να γίνει πιόνι στο παγκόσμιο ενεργειακό σκάκι και οι συμφωνίες με τρίτες χώρες και ξένες εταιρείες να οφελούν με ουσιαστικό τρόπο τον ελληνικό λαό. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, θα επιδιωχθεί η υπογραφή διμερών και πολυμερών συμφωνιών οριοθέτησης ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας με γειτονικά κράτη και θα αναδειχθούν προς όλους, τα οφέλη της συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο στη βάσει του διεθνούς δικαίου. Παράλληλα, θα υπάρξει αξιοποίηση των οικοπέδων στο Ιόνιο και την Κρήτη. Προφανώς και όσον αφορά στην Τουρκία θα επιδιώξουμε ενεργά την επίλυση της διαφοράς για την υφαλοκρηπίδα. Πρέπει, όμως, να είμαστε σαφείς ότι δεν μπορεί να υπάρξει συμφωνία, υπό καθεστώς τουρκικών απειλών και προσπάθειας δημιουργίας τετελεσμένων σε σχέση με κυριαρχικά μας δικαιώματα.

 6) Το θέμα που μονοπωλεί διαχρονικά τη συζήτηση αναφορικά με την ελληνική εξωτερική πολιτική είναι οι σχέσεις μας με την Τουρκία. Πιστεύετε ότι μπορεί μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ να επιβάλλει μια διαφορετική ατζέντα όσον αφορά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις; 

 Έχουμε καταστήσει από την πρώτη στιγμή σαφές ότι θα είμαστε μια κυβέρνηση με σταθερή και ενεργή προσήλωση στην ειρηνική διευθέτηση διαφορών με τους γείτονές μας στη βάση του διεθνούς δικαίου, και ταυτόχρονα μια κυβέρνηση που θα υπερασπιστεί αποφασιστικά την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας έναντι των τουρκικών διεκδικήσεων και αμφισβητήσεων. Θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντική την ανάπτυξη της ελληνοτουρκικής συνεργασίας στην οικονομία, τις πολιτιστικές ανταλλαγές, τον τουρισμό, τις μεταφορές, την ενέργεια, σε ζητήματα περιβάλλοντος, και θα επιδιώξουμε την περαιτέρω προώθησή της. Ωστόσο, ο μόνος τρόπος για να προχωρήσουμε πραγματικά ένα βήμα μπροστά στην ατζέντα και να συζητήσουμε ουσιαστικά, είναι ο αμοιβαίος σεβασμός των κυριαρχικών δικαιωμάτων. Δεν μπορούμε πχ να πάμε μπροστά με τον τριπλασιασμό των παραβιάσεων του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου από την Τουρκία, το 2014 σε σχέση με το 2013. Και βέβαια στηρίζουμε την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας απέναντι σε απειλές και την προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων. Οι διπλωματικοί δίαυλοι πρέπει να παραμένουν και θα παραμείνουν ανοιχτοί για υπέρβαση της κρίσης, με απόσυρση του Μπαρμπαρός από την Κυπριακή ΑΟΖ για επανέναρξη των δικοινοτικών συνομιλιών. 

7) Η διεθνής κοινή γνώμη συγκλονίστηκε από τα χτυπήματα των τζιχαντιστών στο Παρίσι. Πιστεύετε ότι είναι εφικτό να πραγματοποιηθεί ένας δημοκρατικός διάλογος για την ασφάλεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο ή θα επικρατήσουν ακραίες απόψεις; Αναρωτιέμαι: είναι μόνο θέμα ασφάλειας; 

Τα «μέτρα» που πάρθηκαν από την 11η Σεπτεμβρίου έκαναν τον κόσμο ασφαλέστερο; Το αντίθετο, η Δύση πολλαπλασίασε τους εχθρούς της. Επιπλέον, στρατιωτικές επεμβάσεις που διέλυσαν κυρίαρχα κράτη, η ανάμιξη σ’ εμφυλίους, η «εξαγωγή» της δημοκρατίας τροφοδότησαν τον ισλαμικό φονταμενταλισμό, και του χάρισαν μια επιρροή, ακόμη και στην καρδιά της Ευρώπης, που οι ηγέτες του ούτε καν θα φαντάζονταν πριν 15 χρόνια. Γι’ αυτό, πριν συζητήσει η Ευρώπη ένα νέο πλαίσιο ασφάλειας- με απαραβίαστο όριο τις δημοκρατικές ελευθερίες-, καλό είναι να επανεξετάσει την εξωτερική της πολιτική. Θα είναι δύναμη ειρηνικής διευθέτησης των κρίσεων ή θα βρίσκεται διαρκώς εκτεθειμένη στις παρενέργειες των περιφερειακών κρίσεων που η ίδια υποδαυλίζει; 

8) Να έρθουμε όμως και στην ελληνική πραγματικότητα. Μπορεί η Ελλάδα να αναλάβει πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όσον αφορά τη διαχείριση του μεταναστευτικού προβλήματος;

 - Η μεταναστευτική μας πολιτική διαμορφώνεται με τρία κριτήρια: Πρώτο, είναι οι ανθρωπιστικές αξίες, η αλληλεγγύη στους απελπισμένους που φτάνουν στα σύνορά μας. Το δεύτερο, η αναγνώριση μιας νέας πραγματικότητας: οι άνθρωποι που φτάνουν εδώ διωγμένοι από τους εμφυλίους και τις ανθρωπιστικές κρίσεις στις χώρες τους είναι πρόσφυγες “transit”, με τελικό προορισμό χώρες του Βορρά, και εγκλωβίζονται στην Ελλάδα λόγω Δουβλίνου ΙΙ και Δουβλίνου ΙΙΙ. Το τρίτο κριτήριο είναι αυτό του οικονομικού ρεαλισμού. Η Ευρώπη, οι βασικές χώρες πριν απ’ όλα του Βορρά, γερνούν. Η δημογραφική παρακμή της Ευρώπης υπονομεύει την ανάπτυξη και τα ασφαλιστικά της συστήματα. Βασική πηγή ανανέωσής της είναι η αξιοποίηση των μεταναστευτικών ρευμάτων. Με βάση τα κριτήρια αυτά, πρώτη προτεραιότητα είναι να αλλάξει ο κανονισμός του Δουβλίνου ΙΙ και Δουβλίνου ΙΙΙ, για να σταματήσει η χώρα να αποτελεί «αποθήκη» εγκλωβισμένων ανθρώπων. Και, δεύτερον, να εφαρμοστεί πραγματικά το ευρωπαϊκό πλαίσιο για το άσυλο και η κοινοτική αλληλεγγύη, αναλαμβάνοντας όλες οι χώρες την ευθύνη που τους αναλογεί, συμπεριλαμβανόμενης και της εγκατάστασης ανθρώπων.