13.12.2023 Η ΕΦ ΣΥΝ ΑΝΕΒΑΖΕΙ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΤΗΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ
Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΝΑΝΤΙΑΣ ΒΑΛΑΒΑΝΗ
ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΦΟΙΤΗΤΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ
50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ
Προαύλιο του ιστορικού συγκροτήματος του ΕΜΠ στην Πατησίων,16.11.2023
(επειδή ο Πρύτανης αρνήθηκε να παραχωρήσει αίθουσα),
Ευχαριστώ θερμά τους φοιτητικούς συλλόγους του ΕΜΠ για την πρόσκληση όλων μας για να συζητήσουμε μαζί ένα εξαιρετικά σημαντικό συμβάν της νεώτερης Ελληνικής ιστορίας, μια φοιτητική εξέγερση στο Πολυτεχνείο της Αθήνας που μέσα σ΄ένα διήμερο μετατράπηκε σε λαϊκή. Το ίδιο βέβαια έγινε και στ’ άλλα 3 ΑΕΙ που διέθετε τότε η χώρα, στη Θεσσαλονίκη, στην Πάτρα και στα Γιάννενα. Αλλά το απόγευμα της Παρασκευής, 17 Νοέμβρη 1973, κόσμος, όχι φοιτητές αλλά νεαροί εργάτες κι εργαζόμενοι, άρχισε να συρρέει στους δρόμους και σε πολλές άλλες πόλεις της χώρας που δεν διέθεταν πανεπιστήμια.
Μαζί και με τους νεαρούς και νεαρές που κατέβαιναν από τις εργατογειτονιές της Αθήνας προς το Πολυτεχνείο για ν’ ανακαλύψουν ότι γύρω του είχε δημιουργηθεί μια υγειονομική ζώνη αποκλεισμού και θανάτου, καθώς ελεύθεροι σκοπευτές από τις γύρω ταράτσες πυροβολούσαν όποιον προσπαθούσε ακόμα να πλησιάσει, και άρα κατευθύνονταν προς το εγγύτερο κέντρο της πόλης, την Πλατεία Κάνιγγος όπου διεξάγονταν συγκρούσεις και ελεύθεροι σκοπευτές από τις φρουρές των υπουργείων και την ταράτσα του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης χτυπούσαν άοπλους διαδηλωτές, υπολογίζεται ότι κείνη τη βραδιά κινήθηκαν αγωνιστικά σε όλη τη χώρα συνολικά περίπου 100.000 άνθρωποι. Αυτοί, και όχι μια κανονική γενιά, είναι η – συμβατικά επονομαζόμενη – «γενιά του Πολυτεχνείου.
Αύριο, 17 Νοέμβρη 2023, κλείνει μισός αιώνας από τότε.
Πρόκειται για ένα συμβάν που παραμένει μια «ελληνική ιδιαιτερότητα» τουλάχιστον σε επίπεδο Ευρώπης: Όχι μόνο γιατί στις υπόλοιπες νοτιοευρωπαϊκές δικτατορίες αυτής της περιόδου δεν υπήρξε κάτι ανάλογο. Αλλά κυρίως επειδή είναι το μοναδικό ιστορικό γεγονός στον ευρωπαϊκό χώρο, που 50 χρόνια μετά εξακολουθεί να γιορτάζεται παντού στη χώρα που εμφανίστηκε αγωνιστικά. Όχι ως θεσμικός γιορτασμός, αλλά έχοντας ουσιαστικά επιβληθεί «από τα κάτω».
Πιθανόν επειδή η «ανάμνηση» του Πολυτεχνείου συγκεντρώνει δυο μοναδικά χαρακτηριστικά, που μετατρέπουν το γιορτασμό του σε φαινόμενο, ενώ συγκεντρώνει σε διαρκή ενεστώτα χρόνο τη μήνι διαφόρων κύκλων στην Ελλάδα, προκαλώντας αντιδράσεις ευρύτερες από κείνες του φασιστικού και γενικότερα του ακροδεξιού τόξου.
Πρώτο, εδώ και σχεδόν μισό αιώνα αδιάλειπτα γιορτάζεται με πορείες σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας με συμμετοχή χιλιάδων νέων και μεγαλύτερων ανθρώπων. Η πορεία στην Αθήνα, που επέσυρε τα πρώτα χρόνια τις συνεχείς παρεμβάσεις του Αμερικανού Πρέσβη στην κυβέρνηση να την κρατήσει μακριά από την Πρεσβεία, συνεχίζει να καταλήγει έξω από την Αμερικάνικη Πρεσβεία «δείχνοντας με το δάκτυλο» τον «βασικό αίτιο» - κι όχι μόνο για τη δικτατορία στην Ελλάδα και την τραγωδία της Κύπρου. Κάτι εξ ίσου πρακτικό και εύγλωττο με τα αντίστοιχα συνθήματα για ΗΠΑ και για ΝΑΤΟ, που έφεραν στην πρόσοψη τους οι τοίχοι της κεντρικής πύλης και φαίνονται ξεκάθαρα στις φωτογραφίες ακόμα κι αφού το τανκ μετέτρεψε την καγκελόπορτα σε παλιοσίδερα.
Δεύτερο, ενώ η περίοδος της δικτατορίας βρίσκεται εκτός διδακτέας ύλης της ιστορίας στα σχολεία – η διδασκαλία της ιστορία των νεωτέρων χρόνων επεκτείνεται μετά βίας μέχρι την έκρηξη του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου και την εμπλοκή της Ελλάδας –, το Πολυτεχνείο είναι το μοναδικό «συμβάν» της νεώτερης ιστορίας για το οποίο μαθητές και μαθήτριες αποκτούν γνώσεις όχι τυπικές, αλλά και σε βάθος. Επειδή στα περισσότερα σχολειά της χώρας ο γιορτασμός πάει, όχι τυχαία, πολύ μακρύτερα από μια τυπική «σχολική γιορτή»: Τη σκυτάλη από τις, όλες πια συνταξιοδοτημένες, καθηγήτριες και καθηγητές «της γενιάς», που είχαν τις πρώτες δεκαετίες την πρωτοβουλία γι΄ αυτούς τους γιορτασμούς σε συνεργασία κατά κανόνα με δεκάδες μαθητές και μαθήτριες τους, πήρε μια νεότερη γενιά διδασκόντων. Αυτή χρησιμοποιεί τις δικές της εμπειρίες, ώστε ο γιορτασμός μ’ ευθύνη πλέον ανθρώπων που τότε μπορεί να μην είχαν ακόμα γεννηθεί, να διατηρεί τα ουσιαστικά του χαρακτηριστικά και ν’ αποκτά νέα, καθώς η κάθε γενιά προσεγγίζει τον κόσμο που ζει με πρόσληψη του δημόσιου παρελθόντος των καιρών της μέσα απ’ τους δικούς της ιδιαίτερους δρόμους. Όταν η συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου ζητούσε να καταργηθεί η αργία του γιορτασμού στα σχολεία, επειδή «η αργία είναι περιττή, η γνώση είναι απαραίτητη» (CNN Greece, 18.9.2019), δε φαίνεται να καταλάβαινε ότι στο σχολειό η γνώση για το «συμβάν» εμπεριέχεται κι αναμεταδίδεται μέσω του γιορτασμού.
Αυτός ο πανελλαδικός τρόπος γιορτασμού εξακολουθεί να επιβιώνει 50 χρόνια μετά όχι επειδή δεν έγιναν προσπάθειες να σταματήσει.
Θυμίζω ότι αρχικά βρέθηκε στο στόχαστρο ενός μετώπου εστέτ της διανόησης, που «αισθητικοποιώντας» την πολιτική πάλη απηύθυνε τις γνωστές περιφρονητικές αποστροφές ως προς την πορεία για «τσίκνες από σουβλάκια» και «πανηγυράκια».
Θυμίζω επίσης ότι από το 1980 (τρίτη χρονιά που είχε απαγορευτεί η πορεία να φτάσει στην Πρεσβεία και η καταστολή της αστυνομίας για τη διάλυση της ήταν τόσο βίαιη, ώστε ν’ αφήσει πίσω της 3 νεκρούς στο Σύνταγμα), η δημιουργία «κλίματος» κάθε χρόνο τις αμέσως προηγούμενες μέρες και η επί δεκαετίες μονότονη προβολή από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης όχι της ίδιας της πορείας, αλλά των «επεισοδίων» που σημειώνονται κατά τη διάρκεια της – ακόμα κι όταν, όπως συμβαίνει τα περισσότερα χρόνια, αυτά είναι ελάχιστης σημασίας – δε στάθηκε ικανή να εμποδίσει τη μαζική συμμετοχή. Άλλαξε βεβαίως η σύνθεση της, καθώς «εξαφανίστηκαν» τα χιλιάδες μικρά παιδιά που κατέβαιναν μαζί με τους γονείς τους στις πρώτες επετείους της μεταπολίτευσης.
Δεκαετίες μετά η «Χρυσή Αυγή» ανέλαβε ν’ αναβιώσει τους ισχυρισμούς παλιότερων νοσταλγών της χούντας περί «παραμυθιού για νεκρούς στο Πολυτεχνείο». «Ξεχνώντας» - κι εμείς επίσης μερικές φορές μαζί της –ότι υπήρξε «επίσημος» κατάλογος νεκρών της χούντας: Το «υπουργείο» Προεδρίας τον έδινε σταδιακά μεταξύ 19-20.11.1973, για να καταλήξει το απόγευμα της 20ης Νοεμβρίου 1973 στους «τελικούς» για τη Χούντα 12 νεκρούς, με πλήρη ταυτοποίηση και ονοματεπώνυμο. Ακολούθησε η έρευνα του ΕΚΚΕ (Λεωνίδας Καλλιβρετάκης), που ταυτοποιεί όλους τους γνωστούς νεκρούς, και αναφέρεται στους αταυτοποίητους - για όποιον μπαίνει στον κόπο να την αναζητήσει, υπάρχει στο διαδίκτυο.
Και βέβαια στο νέο του βιβλίο για το «Πολυτεχνείο έξω από το Πολυτεχνείο» ο Καλλιβρεττάκης προσθέτει έναν ακόμα νεκρό, που πέθανε με αργό θάνατο τρία χρόνια αργότερα αφού υπήρξε ο ίδιος πολύτιμος μάρτυρας για τους νεκρούς στη δίκη για το Πολυτεχνείο – ο δεύτερος Μυτιληνιός μετά τον Μυρογιάννη (που δολοφόνησε ο Ντερτιλής για ν’ αποδείξει στον οδηγό του τις σκοπευτικές του ικανότητες): Η περίπτωση του παρουσιάστηκε αναλυτικά στο γιορτασμό του Πανεπιστημίου του Αιγαίου χθες στη Μυτιλήνη.
Ενώ στο βιβλίο του Ιερώνυμου Λύκαρη «Το αίμα το αδικαίωτο ποτέ δεν ησυχάζει», που επίσης μόλις κυκλοφόρησε, δημοσιεύεται για πρώτη φορά ο κατάλογος των εκατοντάδων μικρών παιδιών που νοσηλεύτηκαν χτυπημένα με σφαίρα κείνες τις μέρες στο «Παίδων»...
Εδώ και πολλά χρόνια παίζει το έργο περί «ανταλλαξιμότητας των αγώνων» της γενιάς με καριέρες. Λες και 100.000 άνθρωποι ταυτίζονται με μερικές δεκάδες ονόματα σε πολιτικούς πελατειακούς μηχανισμούς και σε pay-roll της οικονομικής ολιγαρχίας. Όσοι είδαν το ντοκιμαντέρ «Τα κορίτσια της βροχής» της αξέχαστης Αλίντας Δημητρίου με 50 ενδεικτικές «πρωταγωνίστριες» από τα μπουντρούμια βασανιστηρίων της Ασφάλειας, οι περισσότερες με πολύχρονες φυλακίσεις – από το «σκληρό πυρήνα» της «γενιάς» - θα διαπίστωσαν ότι ελάχιστα ονόματα τους λένε κάτι…
Αυτό βέβαια που φαίνεται ότι πονάει περισσότερο είναι το αξιακό οικοδόμημα της εξέγερσης. Ποιες αξίες υπονοούνταν όταν πριν μερικά χρόνια ο Βορίδης επίχαιρε για τον «ενταφιασμό των ψευδοαξιών του Πολυτεχνείου»; Προφανώς αναφερόταν στο τρίπτυχο «συλλογικότητα – αντίσταση – αλληλεγγύη», που είναι ό,τι ακριβώς χρειάζονται περισσότερο απ’ όλα τ’ άλλα οι νέοι άνθρωποι στην εποχή μας.
Την τελευταία δεκαετία η «γενιά» δαιμονοποιείται ως κύρια δύναμη καταστροφής της Ελλάδας, αλλά και της Κύπρου, πρακτικά αλλά και από ηθική άποψη.
Τι κι αν υπάρχουν σαφείς ιστορικές ενδείξεις ότι ο Ιωαννίδης ετοίμαζε έτσι κι αλλιώς από καιρό «πραξικόπημα μέσα στο πραξικόπημα» και τα γεγονότα του Πολυτεχνείου το πολύ να επιτάχυναν την εκδήλωση του. Τι κι αν ολόκληρο πλέγμα αιτιών και αφορμών αποκρύβονται ακόμα με τη συνεχιζόμενη μη δημοσιοποίηση του μεγαλύτερου μέρους του «Φάκελου της Κύπρου»...
Με τα λόγια της Λυσιάνθης (δημοσιογραφικό ψευδώνυμο) που επαναλαμβάνει το ίδιο ακριβώς σχόλιο δύο επετείους στη σειρά, στις 17 Νοέμβρη του 2017 αλλά και του 2018, σε δημοσιογραφικό ιστότοπο: «Η γενιά του Πολυτεχνείου είχε την ευκαιρία ν’ αλλάξει την Ελλάδα. Δεν την άλλαξε… Ο ιστορικός του μέλλοντος θα την προσεγγίσει με αποστροφή. Για τα ιδανικά που ξέχασε, προσπέρασε, καπηλεύτηκε. Η Γενιά του Πολυτεχνείου… Η μοιραία για το εθνικό μέλλον γενιά. Αυτή η εθνική, ηθική φρίκη.»
Γνωστοί ακροδεξιοί δημοσιογραφικοί κύκλοι θεωρούν τα τελευταία χρόνια τέτοιες διατυπώσεις μάλλον κουλτουριάρικες, γι’ αυτό επιχειρούν να τα πουν πιο καθαρά: «Η Γενιά του Πολυτεχνείου. Η πιο άχρηστη γενιά Ελλήνων όλων των εποχών… Η γενιά που τα έφαγε όλα και χρεοκόπησε το κράτος, η γενιά που, για να σωθεί η ίδια, “πούλησε” τα παιδιά της στο ΔΝΤ.» («Μακελειό», 18.9.2019). Κυρίως αυτό έχει παραμείνει μέχρι σήμερα στο επίκεντρο της συνεχιζόμενης σπέκουλας.
Ο τρόπος «ανάμνησης» του Πολυτεχνείου ωστόσο απέδειξε ότι ως διαχρονικό φαινόμενο όλες αυτές τις αιτιάσεις τις «προσπέρασε» χωρίς μεγάλες απώλειες.
Το γιατί είναι κατανοητό: Το Πολυτεχνείο δεν έμεινε να κινείται αποκλειστικά στο πεδίο της ιστορίας και του μύθου, όπως άλλα εξαιρετικά σημαντικά για τη νεώτερη ιστορία της χώρας «συμβάντα».
Έμεινε ανοικτό κατ’ αρχήν προς τα πίσω, προς μια μεγάλη πορεία της ελληνικής ιστορίας, δεκαετίες πόθων και αναζητήσεων που δεν τελεσφόρησαν. Μπορεί να κατανοήσει κανείς το Πολυτεχνείο ως φαινόμενο χωρίς ν’ ανατρέξει στην Εθνική Αντίσταση και στον Εμφύλιο, αλλά κι αυτό που πρόλαβε να βιώσει η γενιά μας, το ανώμαλο εμφυλιοπολεμικό καθεστώς που κυριαρχούσε επί 25 χρόνια ακόμα μετά το τέλος του Εμφύλιου, τα 7 τελευταία μόνο απ’ αυτά υπό συνθήκες δικτατορίας;
Η σύνδεση με το παρελθόν έχει να κάνει κυρίως με τον τρόπο ριζοσπαστικοποίησης της γενιάς του Πολυτεχνείου.
Οι λόγοι που ώθησαν πολλά παιδιά της γενιάς μου να κάνουν σοβαρές υπερβάσεις παρά το νεαρό της ηλικίας τους, σήμερα δεν υπάρχουν με αυτή η μορφή ή δε μετρούν το ίδιο έντονα όπως τότε. Αυτό δεν αναιρεί ωστόσο καθόλου το ρόλο που έπαιξαν τότε: Πριν απ’ όλα η παράδοση της ΕΑΜΙΚΗΣ Αντίστασης, παράδοση πλειοψηφική, και κατά δεύτερο λόγο ο Εμφύλιος, για μας λιγότερο από ένα τέταρτο του αιώνα μακριάμας.
Ιδιαίτερα για όσους από μας προερχόμασταν από αριστερές οικογένειες, Αντίσταση και Εμφύλιος ήταν ακόμη τότε ζώσες πραγματικότητες - μέσα από τη ζωή των δικών μας ανθρώπων - παρά ιστορική παρακαταθήκη, όπως είναι σήμερα. Ας αναλογιστεί κανείς ότι, πέρα από τη χρονική εγγύτητα των γεγονότων με τη δική μας ζωή, υπήρχαν χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι στις φυλακές και σε δεκάδες στρατόπεδα διοικητικής κράτησης σχεδόν μέχρι το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967. Στους παράγοντες ριζοσπαστικοποίησης θα πρέπει να υπολογιστεί, λοιπόν και η απέχθεια απέναντι στο συνεχιζόμενο ανώμαλο μετεμφυλιοπολεμικό καθεστώς ακόμα και όσων το έζησαν όντας παιδιά. Γιατί αν δεν συμπεριλαμβανόσουν στο στρατόπεδο των νικητών, ζούσες μέσα σε μια διαρκή πίεση για υποταγή, με την ανάσα του χωροφύλακα στο σβέρκο σου ανεξάρτητα από ηλικία, με τον εκβιασμό των κοινωνικών φρονημάτων να τινάζει στον αέρα το δικαίωμα για οποιαδήποτε δουλειά, ενώ στο δημοτικό σχολείο ήμασταν υποχρεωμένες ν’ ανεχόμαστε σχεδόν καθημερινά ανιστόρητες εξιστορήσεις μίσους για τους «κομμουνιστοσυμμορίτες», όπως ήταν για παράδειγμα ο πατέρας μου, που είχε υπάρξει Μακρονησιώτης.
Κι αν νομίζετε ότι αυτή η καταπίεση αφορούσε μόνο τα παιδιά των αριστερών στο σχολειό, κάνετε μεγάλο λάθος. Η διαπαιδαγώγηση στην υποταγή αφορούσε όλους τους νέους ανθρώπους πολύ πριν απ’ τη χούντα.
Σκεφτείτε ένα σχολειό που, μεταξύ άλλων απαγορεύει στις μαθήτριες του να διαβάζουν βιβλία, να πηγαίνουν στο θέατρο, στον κινηματογράφο και σε χορούς, να κάνουν ποδηλασία και να κυκλοφορούν στην πόλη μετά τις 8 το βράδυ το χειμώνα και μετά τις 9 το βράδυ το καλοκαίρι! Αυτός ήταν ο κανονισμός του σχολειού μου, του Α’ Γυμνάσιου Θηλέων Ηρακλείου, όταν πήγα στην α’ γυμνασίου (χρονιά 1966-1967, δηλ. ακριβώς προ χούντας) και με τον ίδιο κανονισμό πήρα απολυτήριο το 1972. Σε τι μπορούσε η χούντα να τον κάνει χειρότερο;
Ήταν βεβαίως επίσης ο αντίκτυπος μεγάλων ευρωπαϊκών και διεθνών εξεγερτικών διαδικασιών, που συνέπεσαν με την εφηβία μας. Όπως ήταν ο Γαλλικός, ο Ευρωπαϊκός και ο Παγκόσμιος Μάης του 1968, σε στενή συνύφανση με το μεγαλύτερο και συγκλονιστικότερο παγκόσμια, αντιπολεμικό κίνημα της μεταπολεμικής περιόδου, για τον τερματισμό της αμερικανικής πολεμικής επέμβασης στο Βιετνάμ. Ήταν ακόμα και το πολιτιστικό δημοκρατικό-αντιφασιστικό- αντιπολεμικό κύμα με τα δικά του πρότυπα πολιτισμικής και όχι μόνο αντίστασης: Η μουσική πλημμυρίδα, από τον απαγορευμένο Θεοδωράκη και τους νεότερους έλληνες συνθέτες μέχρι το αμερικάνικο τραγούδι διαμαρτυρίας, ο νέος ελληνικός και διεθνής κινηματογράφος, το θέατρο του παράλογου και ο Μπρεχτ, οι πάσης φύσης έλληνες και ξένοι λογοτέχνες και ποιητές. Και βέβαια η εκδοτική έκρηξη όσον αφορά όχι μόνο το λογοτεχνικό, αλλά και το πολιτικό βιβλίο, που σημειώνεται από το 1970.
Νομίζω παράλληλα ότι το Πολυτεχνείο οφείλει την επικράτηση του επί μισό αιώνα κυρίως στ’ ότι έμεινε ανοιχτό προς τα μπρος. Ότι δεν αρκέστηκε στις δάφνες ενός απ’ τα πιο εμβληματικά συνθήματα όλων των εποχών, το Ψωμί-Παιδεία- Ελευθερία- Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία με το περιεχόμενο και τις διαστάσεις της ιστορικής εποχής που αυτό διατυπώθηκε, αλλά διατήρησε μια πρωτοφανή τάση να μπερδεύεται συνέχεια στα «τρέχοντα». Κι έτσι συχνά, όποτε αυτό το κάνει πετυχημένα, φαίνεται σαν να έρχεται από το μέλλον.
Μπορούμε άραγε να φανταστούμε το γιορτασμό των 50χρονων και τις φετεινές πορείες σε όλη τη χώρα, για παράδειγμα, χωρίς να εστιάζονται στην άμεση επιβολή κατάπαυσης πυρός στη Γάζα, στο δικαίωμα και των Παλαιστινίων να υπερασπιστούν τη ζωή τους και την υπευνθύμιση ότι χωρίς δικαιοσύνη δεν πρόκειται να υπάρξει ειρήνη στην Παλαιστίνη; Όταν η μισή Γάζα έχει ισοπεδωθεί, στα νοσοκομεία πεθαίνουν αντί να σώζονται τα πρόωρα μωρά και 50.000 έγκυες γυναίκες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, επιβιώνουν πίνοντας θαλασσινό νερό, τι είδους ιστορίες υποθέτουν ότι θα διηγούνται όσες μανάδες σωθούν στ’ αγέννητα παιδιά τους;
Πιστεύω ότι αυτό είναι τελικά το μυστικό αντοχής επί μισό αιώνα του Πολυτεχνείου: Επί 50 χρόνια, άρα σε δυο τουλάχιστον διαφορετικές γενιές ανθρώπων πέρα από μας, κάθε χρόνο – ή σχεδόν κάθε χρόνο – έχει κάτι ν’ ακούσει και κάτι να πει.
Όποια χρονιά καταφέρνει η ανάμνηση του να συνδέεται με επιτυχία με τις βαθύτερες κοινωνικές ανάγκες της περιόδου, με τα κεντρικά ζητήματα πάλης και διεκδίκησης, με τις υπαρξιακές αναζητήσεις των ανθρώπων που είναι νέοι και νέεςτην τρέχουσα χρονική περίοδο, η πορεία γίνεται και πάλι ποτάμι.
Στις σημερινές περιστάσεις, σ’ έναν δυστοπικό κόσμο, με την πλειοψηφία των εργαζομένων στην Ελλάδα να «επιστρέφει» στη βίωση μιας συλλογικής τραγωδίας ως ατομικής ενώ συνεχίζεται η αιμορραγία των νέων ανθρώπων προς το εξωτερικό, θα ήταν σκόπιμο να ξανασκεφτούμε την πιο παραγνωρισμένη ίσως πτυχή του Νοέμβρη του 1973:
Το Πολυτεχνείο ως η έκπληξη που επιφυλάσσει η πανουργία της ιστορίας στους απαισιόδοξους.
Reviewed by Νάντια Βαλαβάνη
on
3:20:00 μ.μ.
Rating:
