22.11.2025 Προδημοσίευση ΕΦ ΣΥΝ (Νησίδες) - Απόσπασμα από το βιβλίο της Νάντιας Βαλαβάνη "Θ.Ν. - Ένα χρονικό για "τα παιδιά του Φλεβάρη" μισόν αιώνα αργότερα"

    22.11.2025 Προδημοσίευση ΕΦ ΣΥΝ (Νησίδες) 

 Απόσπασμα από το βιβλίο της Νάντιας Βαλαβάνη 

"Θ.Ν. - Ένα χρονικό για "τα παιδιά του Φλεβάρη" μισόν αιώνα αργότερα"

«Mια συναρπαστική αφήγηση για το σαρωτικό πλήγμα από τη χουντική ασφάλεια τον Φλεβάρη του 1974, με τη σύλληψη δεκάδων στελεχών του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ, της ΚΝΕ και της Αντι-ΕΦΕΕ. Ο Α’ τόμος του βιβλίου της Νάντιας Βαλαβάνη «Θ.Ν., Ενα χρονικό για τα “παιδιά του Φλεβάρη” μισόν αιώνα αργότερα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Τόπος». Οπου «Θ.Ν.» σημαίνει: Θα νικήσουμε!

Ακολουθεί προσδημοσίευση με σχετικό απόσπασμα:

Αριστερά: Ο Χ. Φλωράκης επιστρέφει στην Ελλάδα χωρίς διαβατήριο και ιθαγένεια. Η Ν. Βαλαβάνη μεταφράζει σε impromptu συνέντευξη στους ανταποκριτές ξένου Τύπου στο Αεροδρόμιο Ελληνικού | Δεξιά: Δελτίο εγκληματικότητας 9.8.1974 για παράβαση του α.ν.509 - 16 μέρες μετά τη Γενική Πολιτική Αμνηστία και 19 μέρες από τη Μεταπολίτευση....

Ο Κραββαρίτης, ο Σμαΐλης, το «Φίδι», ο Λένιν και ο «χορός»

Μέσα στα κρατητήρια, πέρα απ’ τους σχεδιασμούς της ανάκρισης, υπήρχε πλούσια «ζωή» και σε ένα δεύτερο επίπεδο, που εξαρτιόταν από τις «πρωτοβουλίες» των φρουρών. Κάποιοι απ’ αυτούς «σύχναζαν» στα κελιά μας, δηλαδή δεν μας έβγαζαν απλώς τουαλέτα, αλλά άνοιγαν την πόρτα και μέσα απ’ το άνοιγμά της προχωρούσαν σε νουθεσίες. Μιας και δεν ξέραμε τα ονόματά τους, διάφοροι από μας τους δίναμε δικά μας παρανόμια για να τους ξεχωρίζουμε.

Μέχρι τώρα έχω την εντύπωση ότι εγώ πρώτη είχα δώσει σ’ έναν από αυτούς, που αργότερα μάθαμε ότι ονομαζόταν Χρήστος Παπουτσής, το όνομα «Φίδι», που «έπιασε». Του το είχα δώσει επειδή για ασφαλίτης ήταν ασυνήθιστα χαμηλών τόνων, δεν έβαζε ποτέ τις φωνές, μιλούσε ήρεμα – κι ήταν εντελώς αθόρυβος. Φορούσε πάντα παπούτσια με κρεπ, γλιστρούσε έξω από τα κελιά κι έστηνε αυτί στις κουβέντες που έκαναν μεταξύ τους οι συγκρατούμενοι στο ίδιο κελί ή οι «τεμπέληδες», που φώναζαν μέσα από τις σιδεριές στο πάνω μέρος της καγκελόπορτας του κελιού τους στα γειτονικά τους κελιά επειδή βαριόντουσαν να χτυπάνε λέξεις στον τοίχο.

Ηταν ταυτόχρονα ένας ιδιόμορφος τύπος σαδιστή, έχοντας αναπτύξει μια προσωπική τεχνική που την εφάρμοσε αρκετές φορές και σε μένα – μέχρι να καταλάβω τι έπρεπε να κάνω για να το «κόψει». Τι συνήθιζε; Οποτε φώναζες το νούμερό σου για τουαλέτα και ήταν αυτός υπηρεσία, όταν άνοιγε την πόρτα για να σε βγάλει έξω σε ρωτούσε αθώα: «Εσύ δεν ήσουν αυτή που μόλις τώρα χτυπούσες το κεφάλι σου στον τοίχο;» Κι όταν απαντούσες –απαντούσα– αρνητικά, έλεγε με το ίδιο αθώο ύφος: «Καλά, πώς μπορείς να κάθεσαι έτσι ήρεμη και να μη χτυπάς το κεφάλι σου στον τοίχο;». Οταν πάλι σε γύριζε από την τουαλέτα, έμπαινε κι ο ίδιος μέσα στο κελί και με περίλυπο ύφος κατάληγε πάντα στην ίδια επωδό: Πόσο ωραίος ήταν ο έξω κόσμος, ενώ εσύ έτρωγες τα νιάτα σου μες στο σκοτάδι... Πρέπει να την εύρισκε κάνοντάς σε να αισθάνεσαι χειρότερα από ό,τι πριν αρχίσει να σου περιγράφει τη λεύτερη ζωή.

Οταν τελικά κατάλαβα τι έκανε, άρχισα να μιλάω κι εγώ: Να του περιγράφω πόσο ωραία είναι η ζωή μέσα στο κελί μου, τι καλά περνάω, πόσο ευχάριστα είναι τα πρωινά με ξάπλα, καφέ, τσιγάρο και πολύ τραγούδι –με ακούει, δεν μ’ ακούει κι ο ίδιος;– τραγούδια ελληνικά και αγγλικά, όπως δεν έκανα ποτέ στο σπίτι μου, γιατί εκεί δεν είχα ποτέ τον χρόνο. Οταν τα επανέλαβα αυτά σε δυο-τρεις επισκέψεις του σαν να εννοούσα κάθε λέξη μου, έκοψε ο ίδιος κάθε συζήτηση φανερά ενοχλημένος. Μέχρι εκείνη την Κυριακή, απομεσήμερο στις 3 του Μάρτη. [...]

Διηγούμουν λοιπόν φωναχτά στον Λάκη μια ιστορία και ξεκαρδιζόμασταν κι οι δυο στα γέλια. Ηταν η ιστορία με τον Κραββαρίτη από τότε που ήμουν απομόνωση στο κελί νο 4. Τότε που μου είπε ότι αν είμαι όντως έξυπνο κορίτσι, πρέπει να κάνω αυτό ακριβώς που λέει ο Λένιν: «Τι λέει ο Λένιν; Λέει “ένα βήμα μπρος, δύο βήματα πίσω”. Οσο ήσασταν έξω κάνατε το ένα βήμα μπρος, και μπράβο σας, τώρα όμως είσαστε εδώ μέσα, άρα τώρα πρέπει να συνεργαστείτε μαζί μας, να κάνετε τα δύο βήματα πίσω»... Και τον κοροϊδεύαμε άγρια κι οι δυο μαζί.

Μόνο πως επρόκειτο για παρεξήγηση, αντάξια των καλύτερων «παρεξηγήσεων» στα έργα της Φίνος Φιλμ: Από την αρχή είχα την εντύπωση ότι αυτός που είχε μπει τότε στο κελί νο 4 ήταν ο Σμαΐλης. Του έλεγα, λοιπόν, ότι ο Σμαΐλης μού είπε αυτό, ο Σμαΐλης μού είπε εκείνο... Ενώ με τον Σμαΐλη δεν είχα συναντηθεί πρόσωπο με πρόσωπο.

Οπως η πραγματικότητα συχνά ξεπερνά τη φαντασία, έτυχε εκείνο το απόγεμα να είναι ο Σμαΐλης αξιωματικός υπηρεσίας. Και, σταθμευμένος έξω απ’ το κελί σε όλη τη διάρκεια της διήγησης για το ασφαλίτικο μάθημα μαρξισμού, ήταν το «Φίδι». Ο οποίος είχε ακούσει επιπλέον όλα τα καλαμπούρια που ανταλλάζαμε με τον Λάκη, καθώς και ο Λάκης μού έλεγε κάποιες δικές του «εμπειρίες» - στη δική του περίπτωση, απ’ τον πραγματικό Σμαΐλη...

Προφανώς ο Παπουτσής τα είπε κατευθείαν όλα, χαρτί και καλαμάρι, στον άμεσα ενδιαφερόμενο. Ο Σμαΐλης θα αισθάνθηκε βαθύτατα θιγμένος προσωπικά, καθώς πιθανότατα ήταν η πρώτη φορά που τον κακολογούσαν άδικα – κοροϊδεύοντάς τον, όπως θα του φάνηκε, για ένα ανύπαρκτο περιστατικό.

Ηρθε πρώτα στο δικό μου κελί, δηλ. άνοιξε την πόρτα, με έβγαλε έξω στο διάδρομο και με οδήγησε στη γωνία των κρατητηρίων κοντά στο στέκι του αξιωματικού υπηρεσίας και εκεί με ρώτησε, σ’ επήκοο όλων των κοντινών κελιών, τ’ όνομά μου. Ηταν ένας νέος άντρας, ψηλός και γεροδεμένος, με ώμους τετράγωνους σαν ντουλάπα, που δεν τον είχα ξαναδεί, ούτε μου πέρασε απ’ το μυαλό η παραμικρή ιδέα ότι αυτός μπορεί να ήταν ο πραγματικός Σμαΐλης.

Δεν πρόλαβα καλά-καλά ν’ αρθρώσω τ’ όνομά μου κι άρχισε επιτόπου να με χτυπά. Ηταν τόσο σβέλτος, που βρέθηκα να τις τρώω πριν προλάβω να κλείσω το στόμα μου. Αγριο ξύλο, ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που έτρωγα σερί μπουνιές στο πρόσωπο, ενώ ταυτόχρονα με είχε βουτήξει απ’ τα μαλλιά και μου βάραγε το κεφάλι στον τοίχο. Μπροστά σ’ αυτό, η κλοτσοπατινάδα της «υποδοχής» για το ποιος είναι αιματοβαμμένος, η χούντα ή οι κομμουνιστές, ήταν χάδια.

Οταν γυρίζοντας δαρμένη πίσω στο κελί μου δεν κρατήθηκα και τον ρώτησα ένα «γιατί;», καθώς αυτή η αιφνιδιαστική επίθεση, που δεν είχε σχέση με την ανάκριση, μου ήταν εντελώς ακατανόητη, άρχισε να με φωνάζει «πουτάνα» κι ότι θα με σκίσει, μ’ έβαλε με κλοτσιές μέσα στο 22, μ’ έριξε πάνω στο πέτρινο κρεβάτι και συνέχισε να μου κτυπάει το κεφάλι στον τοίχο και να μου ρίχνει γονατιές στην κοιλιά και το στομάχι. Κάποια στιγμή μ’ άφησε σ’ αυτή την κατάσταση πεσμένη στο κρεβάτι κι έφυγε χωρίς οποιαδήποτε εξήγηση. Εγώ, περισσότερο απ’ το ξάφνιασμά μου, δεν έκανα κιχ όσο τις έτρωγα, μόνο το γκαπ-γκουπ ακουγότανε καθαρά. Χάρη στο δεύτερο ημίχρονο του μεταξύ μας «ματς», βέβαια, το ’χε ακούσει και όλος ο υπόλοιπος «φωτεινός» διάδρομος.

Η θιγμένη «ντουλάπα» άνοιξε κατευθείαν το διπλανό κελί, του Σταθάκη, και κει επαναλήφθηκαν ακριβώς τα ίδια. Τον Λάκη τον έβριζε συνέχεια, τον θυμάμαι να επαναλαμβάνει μεταξύ άλλων με μανία «είσαι πούστης, ρε, πες πως είσαι πούστης!»... [...]

Απ’ όλα τα συγκεκριμένα περιστατικά στην ανάκριση ή μέσα στα κρατητήρια, για τα οποία κατέθεσα στη Δίκη της Χαλκίδας, το μόνο που έγινε αποδεκτό και αναφέρεται ως γεγονός στην Απόφαση του Δικαστηρίου ήταν αυτός ο διπλός κυριακάτικος ξυλοδαρμός, για τον οποίο υπήρξαν δεκάδες αυτήκοοι μάρτυρες και για τον οποίο κατέθεσαν –πέρα από μένα και τον Λάκη– επίσης άλλοι μάρτυρες κατηγορίας.

Παρ’ όλα αυτά, και ο Σμαΐλης έφυγε ελεύθερος άνθρωπος από τη Χαλκίδα - για τους γνωστούς «τεχνικούς» λόγους: Μετά από πρόταση του Εισαγγελέα, το Δικαστήριο μετέτρεψε την κατηγορία για βαριές σωματικές βλάβες (κακούργημα) σε βάρος δικό μου, του Λάκη και όσων τον κατηγορούσαν για το ξύλο που τους είχε ρίξει ως ανακριτής τους, σε απλές σωματικές βλάβες (πλημμέλημα) - το οποίο ως αδίκημα είχε ήδη παραγραφεί... Η δικαστική αποδοχή, ωστόσο, ότι μας έριξε ξύλο μες στα κρατητήρια κόστισε την απόταξη του από την Αστυνομία.

Καθώς, όμως, όσοι είναι καλοί σε κάτι, σπάνια πάνε χαμένοι, μετά την αναγκαστική του απόταξη τον Σμαΐλη περιέθαλψε ο καπετάν Γιάννης Λάτσης -απασχολώντας τον για πολλά χρόνια ως υπεύθυνο ασφαλείας σε εργοτάξια του στη Σαουδική Αραβία.

● Η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει στις 8 Δεκεμβρίου, στις 6.30 μ.μ. στον κνηματογράφο «Τριανόν». Θα μιλήσουν οι: Ιωάννα Μακρή, Γιώργος Μαργαρίτης, Θανάσης Σκαμνάκης και Πέτρος Παπακωνσταντίνου. Αποσπάσματα θα διαβάσει η Μάνια Παπαδημητρίου.